Dach nad głową

Wybierając pokrycie dachowe, nie należy kierować się wyłącznie jego estetyką, trwałością i ceną. Bardzo istotne jest także dopasowanie materiału do konstrukcji dachu.

Dach to jeden z najważniejszych elementów domu. Pełni istotną rolę konstrukcyjną i architektoniczną, jego wykonanie pochłania niemałe środki, ale taką inwestycję przeprowadza się z reguły raz na kilkadziesiąt lat. Dach posłuży tyle pod warunkiem, że będzie fachowo wykonany, a wybór pokrycia dobrze przemyślany.

DOPASOWANE DO KONSTRUKCJI

Najważniejszą kwestią jest dopasowanie materiału pokryciowego do konstrukcji dachu. Każda więźba ma bowiem określoną, obliczoną przez konstruktora wytrzymałość na obciążenie. Nie ma tu mowy o pełnej dowolności wyboru, ponieważ poszczególne materiały dachowe bardzo różnią się od siebie ciężarem. Przykładowo 1 m2 pokrycia z blachy aluminiowej waży zaledwie 1,8-3 kg, z blachy stalowej powlekanej – 5-15 kg, a z gontu bitumicznego – 5-13 kg. Na drugim biegunie jest strzecha (40-80 kg/m2) oraz dachówki: cementowa (40-60 kg/m2) i ceramiczna (45-90 kg/ m2). Wartości te są orientacyjne – dobierając pokrycie należy zawsze kierować się instrukcją producenta. Na pierwszy rzut oka widać już jednak, że najlżejsze materiały mają wagę przynajmniej kilkanaście razy niższą od tych najcięższych.

Innym parametrem, na który trzeba zwrócić uwagę przy wyborze pokrycia, jest kąt nachylenia dachu. Im jest on mniej stromy, tym szczelniejszy musi być materiał, ponieważ na dachu o małym kącie nachylenia dłużej zalega topniejący śnieg, wolniej też spływa z niego woda. Producent każdego pokrycia informuje, pod jakim kątem może być nachylona połać, na której będzie ono układane. Orientacyjny kąt nachylenia dachu dla dachówek wynosi 18-75°, a dla strzechy 40-60°. Najszerszy zakres jest dopuszczalny dla gontu bitumicznego i blachy dachowej – wynosi 10-90°.

Istotny jest również kształt dachu. Największe pole manewru mamy w przypadku nieskomplikowanych połaci. Łatwo dopasować do nich zarówno blachodachówkę, sprzedawaną w dużych arkuszach, jak i dachówki oraz gonty, czyli elementy drobnoformatowe. Na skomplikowanych dachach lepiej układać te mniejsze, ponieważ podczas prac dekarskich powstanie mniej odpadów.

Znając już ograniczenia związane z konstrukcją dachu (pod uwagę trzeba też wziąć uwarunkowania ujęte w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego), można przystąpić do wyboru pokrycia. Oferta rynkowa w tym zakresie jest bardzo szeroka. Najpopularniejsze są pokrycia metalowe – blachodachówka i blachy płaskie, bitumiczne oraz dachówki – ceramiczne i cementowe.

POKRYCIA METALOWE

Jednym z najczęściej stosowanych pokryć są blachodachówki. Produkuje się je z arkuszy blachy stalowej lub aluminiowej, które wytłacza się w fakturę dachówek. Im głębsze jest przetłoczenie, tym sztywniejszy jest arkusz.

Blacha stalowa pokrywana jest obustronnie warstwą cynku, naniesionego ogniowo, powłoką pasywacyjną, gruntującą oraz – jednostronnie – nawierzchniową. Powierzchnia może być też pokryta warstwą alucynku. zwiększającą odporność na korozję. Jako wykończenie na arkusze nanosi się też różne warstwy dekoracyjno-ochronne, np. poliester, posypkę z barwionego piasku kwarcowego czy kruszywa skalnego.

Blachodachówki charakteryzują się przystępną ceną i stosunkowo dużą trwałością, szacowaną na 30-50 lat. Zaletą tych produktów jest też dostępność w szerokiej gamie wzorów i kolorów, co pozwala łatwo dopasować pokrycie do elewacji domu. Ich atutem jest też niewielka waga oraz łatwość obróbki i montażu, zwłaszcza na dachach o nieskomplikowanych kształtach. Podczas prac dekarskich należy jednak uważać, aby nie uszkodzić powłok ochronnych, bo może to skutkować powstaniem ognisk korozji. Dlatego do cięcia arkuszy nie należy używać mechanicznej szlifierki, ale nożyc do blachy. Warto też wspomnieć, że blachodachówki mają nie najlepszą izolacyjność akustyczną. Układa się je na podkładzie w formie ołacenia.

Innym popularnym pokryciem metalowym są blachy płaskie. Najpopularniejsze są te wytwarzane ze stali i aluminium, które są tańsze od produktów z miedzi i stopu cynkowo-tytanowego. Trwałość blach stalowych i aluminiowych zależy od rodzaju zastosowanej powłoki ochronnej. Jednym z najczęściej stosowanych sposobów łączenia arkuszy jest tzw. rąbek stojący.

Zaletą tego typu pokryć jest niska waga oraz szybkość i łatwość montażu – zarówno na dachach płaskich, jak i stromych. Wadą natomiast – podobnie jak w przypadku blachodachówek – słaba izolacyjność akustyczna. Blachy płaskie wymagają zastosowania podkładu w formie pełnego deskowania.

POKRYCIA BITUMICZNE

Gonty bitumiczne produkowane są z włókniny nasycanej bitumem. Składają się z dwóch warstw – spodnia jest samo przylepna, a zewnętrzną stanowią rozmaite posypki, np. ceramiczne lub mineralne, decydujące o ich wyglądzie. Mogą imitować naturalny lupek bądź gont drewniany.

Układa się je zarówno na dachach o skomplikowanych, jak i prostych kształtach, stromych lub bardziej płaskich. Są trwałe, lekkie (choć wagę pokrycia podnosi pełne deskowanie) i łatwe w montażu – poszczególne pasy wystarczy przybić do podłoża gwoździami. Zaletą tych pokryć jest też dostępność w bardzo szerokiej gamie wzorów i kolorów.

Podobne zalety charakteryzują bitumiczne płyty faliste. Nadają się do pokrywania dachów o bardzo różnym nachyleniu połaci, ale przy większym kącie (pow. 15°) deskowanie można zastąpić ołaceniem. Montaż płyt jest bardzo prosty i ze względu na ich niewielki rozmiar (najczęściej 1 x 2 m) przebiega praktycznie bez odpadów.

POKRYCIA CIĘŻKIE

Dachówki ceramiczne wytwarza się z gliny i rozmaitych domieszek, takich jak kwarc czy mączka ceglana, dzięki którym produkty te mają lepsze parametry wytrzymałościowe. Dostępne są w rozmaitych wzorach – najpopularniejsza jest tradycyjna karpiówka i modele zakładkowe ze specjalnie wyprofilowanymi zamkami, które ułatwiają montaż i zapewniają stabilne ułożenie oraz szczelność.

W sprzedaży oferowane są następujące modele dachówek ceramicznych:

1. naturalne – nie mają żadnych dodatkowych powłok;
2. angobowane – ich wykończenie stanowi warstwa glinki szlachetnej, zmieniająca ich kolor i chroniąca przed porostami;
3. glazurowane – mają dodatkową powlokę szkliwa, która chroni je przed nasiąkaniem i zwiększa odporność na zabrudzenia i porosty;
4. barwione w masie – podobnie jak na dachówkach bez powłok (w kolorze naturalnej czerwieni), nie widać na nich niewielkich uszkodzeń i zarysowań.

Ten rodzaj pokryć od stuleci ceniony jest za wyjątkową trwałość – dachówki mogą służyć nawet ponad 100 lat. Swoją popularność zawdzięczają też naturalnemu i efektownemu wyglądowi. Szeroka gama wzorów pozwala je dopasować zarówno do budynków o tradycyjnej, jak i nowoczesnej architekturze. Dzięki niewielkim rozmiarom, można nimi kryć także dachy o skomplikowanych kształtach. Poza tym bardzo dobrze tłumią dźwięki. Są to jednak najcięższe pokrycia dostępne na rynku, dlatego wymagają odpowiednio wytrzymałej więźby dachowej. Układa się je na ołaceniu.

Ich nieco tańszym i lżejszym odpowiednikiem są dachówki cementowe. Powstają z barwionego betonu, a na zewnątrz pokrywane są farbą, która nadaje im gładką powierzchnię oraz znacznie zwiększa ich odporność na zabrudzenia i porastanie mchem. Mimo zupełnie innego sposobu produkcji, z wyglądu są trudne do odróżnienia od modeli ceramicznych. Podobnie jak one, bardzo dobrze tłumią dźwięki dochodzące z zewnątrz. Ich kolejną cechą wspólną jest duża trwałość. Poza tym charakteryzują się wysoką mrozoodpornością i niską nasiąkliwością.